Sơ lược về lịch sử hình thành và phát triển 

Tháng 7 năm 1989, tỉnh Quảng Bình được tái lập. Đây cũng là thời điểm toàn Đảng, toàn dân ta nỗ lực triển khai thực hiện đường lối đổi mới theo Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ VI của Đảng. Trước những diễn biến phức tạp, khó lường của tình hình quốc tế, khu vực và trong nước, yêu cầu về tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đối với lĩnh vực nội chính đang trở nên cấp thiết, nhằm bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, phát huy mọi nguồn lực để xây dựng quê hương, đất nước. Vì vậy, chỉ 4 năm sau ngày tái lập, với bộn bề những khó khăn, thiếu thốn và vô số những công việc trước mắt cần phải giải quyết, ngày 20/4/1993, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình (khóa XI) đã ban hành Quyết định số 09-QĐ/TU về việc thành lập Ban Nội chính Tỉnh ủy Quảng Bình; ngày 01/12/1993 ban hành Quyết định số 98-QĐ/TU về chức năng, nhiệm vụ của Ban Nội chính Tỉnh ủy.

Quyết định số 98-QĐ/TU, ngày 01/12/1993 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Bình (khóa XI) về chức năng, nhiệm vụ của Ban Nội chính Tỉnh ủy nêu rõ: “Ban Nội chính Tỉnh ủy là cơ quan tham mưu cho sự lãnh đạo của Tỉnh ủy về công tác nội chính” và quy định 06 nhóm nhiệm vụ cụ thể, đó là:

(1)- Kiểm tra việc thực hiện các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác nội chính;

(2)- Theo dõi hoạt động của Ban cán sự Đảng các ngành nội chính;

(3)- Nghiên cứu, đề xuất kế hoạch thực hiện nghị quyết, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương về công tác nội chính;

(4)- Giúp cấp ủy lãnh đạo vận dụng đường lối xử lý đối với những vụ án quan trọng, phức tạp;

(5)- Phối hợp với Ban Tổ chức Tỉnh ủy trong công tác quản lý cán bộ đối với cán bộ các ngành nội chính nói chung và cán bộ thuộc diện cấp ủy quản lý;

(6)- Hướng dẫn các huyện ủy, thị ủy lãnh đạo công tác nội chính; theo dõi, tổng hợp kết quả lãnh đạo và hoạt động nội chính đảm bảo thống nhất từ trên xuống.

Ban hoạt động theo chế độ kiêm nhiệm, đồng chí Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy làm Trưởng Ban; các phó trưởng Ban là thủ trưởng các ngành Công an, Quân sự, Viện Kiểm sát nhân dân và Tòa án nhân dân tỉnh kiêm nhiệm. Đây là mô hình tổ chức phù hợp với điều kiện của một tỉnh mới tái lập và cũng là mô hình được áp dụng phổ biến ở nhiều địa phương lúc đó.

Mặc dù hoạt động kiêm nhiệm nhưng qua 2 năm triển khai thực hiện chức năng, nhiệm vụ theo Quyết định số 98-QĐ/TU, Ban Nội chính Tỉnh ủy đã tạo được dấu ấn quan trọng trong công tác tổ chức sự phối hợp hoạt động của các ngành nội chính, đặc biệt là tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy với các cơ quan bảo vệ pháp luật nói chung và các cơ quan tư pháp nói riêng; tổ chức thực hiện chế độ giao ban, trực báo với lãnh đạo các ngành trong Khối Nội chính để tổng hợp, báo cáo kịp thời tình hình có liên quan cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy và Thường trực Tỉnh ủy.

Để tiếp tục phát huy tốt hơn vai trò tham mưu, tăng cường hiệu lực và nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Nội chính với tư cách là một Ban tham mưu chuyên trách của cấp ủy, ngày 23/5/1995, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ra Quyết định số 44-QĐ/TU về tổ chức và cán bộ của Ban Nội chính Tỉnh ủy, quy định Ban Nội chính Tỉnh ủy có bộ máy chuyên trách gồm 1 Phó trưởng ban và các cán bộ chuyên trách. Tiếp đó, ngày 06/9/1995, Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Quy định số 02-QĐ/TU về Quy chế làm việc của Ban Nội chính Tỉnh ủy, trong đó quy định cụ thể phạm vi hoạt động, chế độ làm việc, trách nhiệm phối hợp, mối quan hệ công tác của Ban Nội chính và các ngành trong Khối Nội chính. Trong thời gian này, cơ quan nội chính ở các huyện ủy, thị ủy cũng đã được thành lập, hoạt động theo chế độ kiêm nhiệm do đồng chí Phó Bí thư Thường trực cấp ủy làm Trưởng Ban.

Tháng 5 năm 1998, Ban Thường vụ Tỉnh ủy điều động, bổ nhiệm một đồng chí Tỉnh ủy viên giữ chức vụ Trưởng Ban Nội chính Tỉnh ủy. Kể từ đây đến năm 2001, Ban Nội chính Tỉnh ủy hoạt động hoàn toàn chuyên trách. Trong quá trình đó, hoạt động của Ban Nội chính Tỉnh ủy Quảng Bình đã đạt nhiều kết quả đáng phấn khởi; chức năng, nhiệm vụ của Ban được tổ chức thực hiện đầy đủ và ngày càng có chất lượng; chương trình, kế hoạch công tác hằng năm và nhiệm vụ được cấp ủy giao đều hoàn thành, được Ban Thường vụ Tỉnh ủy ghi nhận và đánh giá cao.

Để thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VIII) về kiện toàn tổ chức bộ máy và tinh giản biên chế, ngày 16/8/2000, Ban Thường vụ Tỉnh ủy có Thông báo số 686-TB/TU về việc giải thể Ban Nội chính cấp huyện; ngày 20/02/2001, ra Quyết định số 121-QĐ/TU giải thể Ban Nội chính Tỉnh ủy và Ban Kinh tế Tỉnh ủy, chuyển giao chức năng, nhiệm vụ và biên chế hiện có về Văn phòng Tỉnh ủy. Ở Trung ương, việc này được thực hiện thông qua việc hợp nhất Ban Tài chính - Quản trị, Ban Nội chính, Ban Kinh tế về Văn phòng Trung ương Đảng sau khi có Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 09/02/2007 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) về đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy cơ quan Đảng, định hướng đổi mới Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội. Trong giai đoạn này, dù cơ quan tham mưu cho cấp ủy đã giải thể hoặc sáp nhập, nhưng vai trò không mất đi mà tập trung vào chức năng tham mưu, tổng hợp của Văn phòng cấp ủy bởi những cán bộ của Ban Nội chính trước đây đang tiếp tục thực hiện nhiệm vụ tham mưu, tổng hợp về lĩnh vực nội chính cho cấp ủy một cách trôi chảy, thông suốt. Vì vậy, nhiều chủ trương, chính sách, chương trình, kế hoạch của Đảng, Nhà nước về lĩnh vực nội chính trong giai đoạn này đã được tuyên truyền, phổ biến rộng rãi, tổ chức học tập, quán triệt sâu sắc, xây dựng chương trình, kế hoạch cụ thể và triển khai thực hiện nghiêm túc, đạt kết quả cao ở địa bàn tỉnh ta. Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trong tỉnh, kết quả hoạt động của các cơ quan trong Khối Nội chính của tỉnh được cập nhật đầy đủ, kịp thời, chính xác, góp phần giúp cho Ban Thường vụ và Tỉnh ủy quán xuyến tình hình, xử lý dứt điểm nhiều điểm nóng về an ninh, trật tự, nhiều vụ việc phức tạp lợi dụng dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo...

Cùng với việc tham mưu, tổng hợp của Văn phòng Tỉnh ủy về công tác nội chính, thời gian này, Văn phòng Ban Chỉ đạo Phòng, chống tham nhũng tỉnh được thành lập để thực hiện chức năng tham mưu, giúp việc, tổ chức phục vụ hoạt động của Ban Chỉ đạo Phòng, chống tham nhũng tỉnh. Kết quả hoạt động của Văn phòng Ban Chỉ đạo Phòng, chống tham nhũng tỉnh đã thiết thực giúp cho công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí của tỉnh có những chuyển biến tích cực, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị của địa phương. Tổ chức bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của Văn phòng Ban Chỉ đạo Phòng, chống tham nhũng tỉnh sau này trở thành một bộ phận cấu thành của Ban Nội chính Tỉnh ủy khi được thành lập.

Để đáp ứng yêu cầu cách mạng trong tình hình mới của đất nước về công tác nội chính và phòng, chống tham nhũng, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) đã thông qua Nghị quyết số 14-NQ/TW ngày 15/5/2012 và Kết luận số 21-KL/TW ngày 22/5/2012 về việc thành lập Ban Nội chính Trung ương và Ban Nội chính các tỉnh, thành ủy. Ngày 28/12/2012, Ban Nội chính Trung ương được thành lập với tổ chức bộ máy và chức năng, nhiệm vụ được quy định tại các quyết định số 158-QĐ/TW, 159-QĐ/TW của Bộ Chính trị. Theo đó, Ban Nội chính Trung ương là cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Trung ương mà trực tiếp và thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư về chủ trương và các chính sách lớn thuộc lĩnh vực nội chính và phòng, chống tham nhũng. Ngày 08/4/2013, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Quy định số 183-QĐ/TW về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Ban Nội chính tỉnh ủy, thành ủy trực thuộc Trung ương; quy định chức năng của Ban Nội chính tỉnh ủy, thành ủy là cơ quan tham mưu của tỉnh ủy, thành ủy mà trực tiếp, thường xuyên là Ban Thường vụ, Thường trực Tỉnh ủy về công tác nội chính và phòng, chống tham nhũng. Đây là cơ sở để cơ quan tham mưu của Đảng về công tác nội chính được thành lập, củng cố, hoàn chỉnh, có hệ thống, có chức năng, nhiệm vụ thống nhất, đồng bộ và cụ thể.

Ở tỉnh ta, ngày 21/5/2013, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Quyết định số 1232-QĐ/TU thành lập Ban Nội chính Tỉnh ủy, Quyết định số 1233-QĐ/TU quy định chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Ban Nội chính Tỉnh ủy. Theo đó, Ban Nội chính Tỉnh uỷ là cơ quan tham mưu của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh mà trực tiếp, thường xuyên là Ban Thường vụ Tỉnh uỷ, Thường trực Tỉnh uỷ về công tác nội chính và phòng, chống tham nhũng.

Sau khi thành lập và đi vào hoạt động đến nay, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Ban Thường vụ Tỉnh ủy và hướng dẫn của Ban Nội chính Trung ương, Ban Nội chính Tỉnh ủy Quảng Bình đã vừa khẩn trương kiện toàn tổ chức, bộ máy, khắc phục những khó khăn buổi đầu về cơ sở vật chất, phương tiện để triển khai đầy đủ các nội dung nhiệm vụ theo Quy định số 183-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương, tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như: tham mưu triển khai các chủ trương, nghị quyết, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về công tác nội chính, phòng, chống tham nhũng; tổng kết, sơ kết việc thực hiện các chương trình, kế hoạch, đề án về công tác nội chính và phòng, chống tham nhũng; chủ động phối hợp nắm tình hình, phát hiện, đề xuất Thường trực Tỉnh ủy chỉ đạo, xử lý hiệu quả nhiều vụ án, vụ việc quan trọng, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo gửi đến cấp ủy, góp phần ổn định tình hình, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn; tổ chức công tác phối hợp thực hiện chế độ thông tin, báo cáo với Ban Thường vụ và Thường trực Tỉnh ủy theo chức năng, nhiệm vụ được quy định; hướng dẫn văn phòng cấp ủy cấp huyện thực hiện công tác nội chính. Đặc biệt, Ban đã cùng với các Ban khác của Tỉnh ủy và các ngành tích cực tham mưu, giúp việc cho Ban Thường vụ Tỉnh ủy trong quá trình chuẩn bị và tiến hành Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVI, nhiệm kỳ 2015 - 2020, lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 thành công tốt đẹp.

Trong suốt chiều dài thời gian xây dựng và trưởng thành ấy của Ngành Nội chính Đảng, mặc dù có những biến động và thay đổi về tổ chức bộ máy cũng như tên gọi nhưng vai trò tham mưu tổng hợp về lĩnh vực nội chính luôn được khẳng định và phát huy, đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy ngày càng được bổ sung, hoàn thiện dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng và tỉnh ủy, thành ủy mà trực tiếp và Thường xuyên là Bộ Chính trị, Ban Bí thư và ban thường vụ, thường trực các tỉnh ủy, thành ủy. Ban Nội chính Trung ương và Ban Nội chính các tỉnh ủy, thành ủy đã từng bước trưởng thành và phát triển, tuyệt đối trung thành với Đảng, tham mưu, giúp việc tích cực cho các cơ quan lãnh đạo của Đảng, đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng của Đảng. Các thế hệ cán bộ làm công tác Nội chính Đảng đã kề vai, sát cánh dưới lá cờ quang vinh của Đảng, trung thành, sáng tạo, tận tụy, tích cực tham mưu, góp phần quan trọng xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, phát huy hiệu quả hoạt động của chính quyền, củng cố niềm tin của Nhân dân, bảo đảm vững chắc cho ổn định và phát triển của đất nước. Với những thành tích, kết quả đạt được trong quá trình hoạt động, Ban Nội chính Trung ương đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Độc lập hạng Nhất nhân Kỷ niệm 35 năm ngày thành lập (05/01/1966 - 05/01/2001) và Huân chương Hồ Chí Minh nhân Kỷ niệm 40 năm ngày thành lập (05/01/1966 - 05/01/2006); Ban Nội chính Tỉnh ủy Quảng Bình được Trưởng Ban Nội chính Trung ương và Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh tặng nhiều Bằng khen.