Diện tích đất nghĩa địa phát sinh tranh chấp thuộc thửa đất số 24, tờ bản đồ số 5, thôn Nội Hải, xã Hải Phú, có hiện trạng sử dụng hơn 127m2 thuộc dòng họ Phan Văn do ông Phan Thanh Bình làm trưởng nhánh. Trên diện tích này, dòng họ Phan Văn từng có 3 lần tôn tạo vào các năm 1998, 2005 và 2021. Quá trình tôn tạo, khu nghĩa địa được phân chia làm hai: Phần trên là lăng mộ ông bà tổ tiên chôn cất từ lâu đời; phần dưới chỉ có phần mộ ông Phan Văn Hối (anh trai ông Phan Thanh Bình) chôn cất năm 2019. Khu nghĩa địa dòng họ Phan Văn sử dụng bình thường, không tổ chức, cá nhân nào phản đối hoặc cản trở.

 

Tháng 12/2021, ông Hoàng Lác (SN 1948) cùng ở thôn Thượng Hòa tự ý thuê người đập phá đường bê tông đi vào khu lăng mộ (phần phía dưới) thuộc đất nghĩa địa dòng họ Phan Văn. Ông Phan Thanh Bình làm đơn tố cáo ông Hoàng Lác yêu cầu UBND xã Hải Phú xử lý ông Hoàng Lác về hành vi “Xâm phạm thi thể, mồ mả, hài cốt” nhưng không được giải quyết.

Sở dĩ ông Hoàng Lác có hành vi xâm phạm khu vực nghĩa địa của dòng họ Phan Văn vì theo ông: Năm 2001, ông Hồ Trung (SN 1952) ở thôn Thượng Hòa sau khi cất bốc các phần mộ người thân trong gia đình đã cho ông phần đất nghĩa địa diện tích 8mx12m (trùng phần đất nghĩa địa phía dưới của dòng họ Phan Văn). Tháng 3/2019, gia đình ông Phan Thanh Bình đưa linh cữu anh trai Phan Văn Hối đến chôn cất trên thửa đất, ông Hoàng Lác thông báo cho UBND xã Hải Phú để giải quyết thì được UBND xã Hải Phú đồng ý mỗi bên được sử dụng 1/2 thửa đất đang tranh chấp. Thấy ông Phan Thanh Bình xây dựng đường bê tông lát gạch giữa phần đất tranh chấp nên ông Hoàng Lác thuê người phá dỡ.

 

Sự việc tranh chấp đất nghĩa địa giữa dòng họ Phan Văn do ông Phan Thanh Bình đại diện và ông Hoàng Lác được UBND xã Hải Trạch (cũ) nay là xã Hải Phú hòa giải nhiều lần nhưng bất thành. Ông Hoàng Lác khởi kiện ông Phan Thanh Bình ra tòa đòi đất nghĩa địa.

 

 

Nội dung ông Hoàng Lác yêu cầu tòa án giải quyết, gồm: Công nhận việc ông Hồ Trung cho ông Hoàng Lác được quyền quản lý, sử dụng diện tích đất nghĩa địa tại thửa đất số 24, tờ bản đồ số 5, thôn Nội Hải, xã Hải Phú; buộc gia đình ông Phan Thanh Bình phải phá dỡ công trình đã xây dựng trên phần đất ông Hồ Trung cho ông Hoàng Lác; buộc các con ông Phan Văn Hối sau 15 năm phải di dời mộ ông Hối đi nơi khác.

 

Tại bản án số 05/2023/DS-ST, ngày 5/5/2023 của TAND huyện Bố Trạch và bản án số 50/2023/DS-PT, ngày 15/9/2023 của TAND tỉnh đều khẳng định: Trong thực tế, ông Hồ Trung cho ông Hoàng Lác đất nghĩa địa sau khi cất bốc hài cốt người thân của mình là có thật, nhưng chứng cứ chỉ là một tờ giấy viết tay cho, nhận giữa ông Hồ Trung và ông Hoàng Lác không ghi rõ ngày tháng, không có ý kiến người làm chứng, không có xác nhận của chính quyền, không xác định rõ vị trí thửa đất cho tặng nằm ở đâu...

Trong lúc đó, đất nghĩa địa dòng họ Phan Văn sử dụng ổn định từ lâu đời, trên đất nghĩa địa đã có phần mộ người mất, lăng mộ tổ tiên ông bà... Từ đó, TAND hai cấp tuyên xử, không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Hoàng Lác đối với quyền quản lý, sử dụng diện tích đất nghĩa địa tại thửa đất số 24, tờ bản đồ số 5, xã Hải Phú.

 

Sau khi bản án phúc thẩm số 50/2023/DS-PT, ngày 15/9/2023 của TAND tỉnh có hiệu lực, nhiều lần gia đình ông Phan Thanh Bình yêu cầu các ngành chức năng huyện Bố Trạch, UBND xã Hải Phú, ông Hoàng Lác chấp hành thi hành án, tuy nhiên sự việc vẫn “giẫm chân tại chỗ”.

 

Không những thế, ông Hoàng Lác cho vận chuyển gạch block trải đầy trong khuôn viên nghĩa địa dòng họ Phan Văn. Ngày 9/11/2023, UBND xã Hải Phú lập biên bản yêu cầu ông Hoàng Lác chuyển số gạch này ra khỏi khuôn viên nghĩa địa dòng họ Phan Văn, hiệu lực thi hành trước ngày 15/11/2023. Sau thời gian trên nếu không chấp hành sẽ bị cưỡng chế. Tuy nhiên, ông Hoàng Lác không chấp hành.

 

Để kịp thời an táng cho người đã khuất, không còn cách nào khác, phía gia đình bà Phan Thị Hồng Ph. chấp nhận làm bản cam kết bồi thường tiền cho ông Hoàng Lác (theo biên bản làm việc của UBND xã Hải Phú có sự chứng kiến của Chủ tịch xã, bà Phan Thị Ánh Nguyệt). Lúc này, ông Hoàng Lác mới để gia đình bà Ph. đào huyệt.

 

Dù chấp nhận bồi thường tiền cho phía ông Hoàng Lác để được tiến hành đào huyệt chôn cất người thân nhưng gia đình bà Phan Thị Hồng Ph. rất bức xúc cho rằng, cách giải quyết của UBND xã Hải Phú còn nhiều tắc trách, không căn cứ vào phán quyết của TAND hai cấp, để ông Hoàng Lác tự ý đứng trên luật pháp, gây khó cho gia đình bà trong thời điểm tang gia bối rối.