Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII. Ảnh: qdnd.vn      

Quan điểm về “dân” là quan điểm xuyên suốt trong đường lối lãnh đạo của Đảng ta từ trước đến nay. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, trong mối tương quan so sánh với nhu cầu khách quan của sự phát triển đất nước, thực tiễn việc thực hiện và phát huy quyền làm chủ của người dân vẫn còn một số tồn tại, bất cập, đó là: Việc đảm bảo cơ chế “Đảng lãnh đạo, nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân kiểm tra, dân thụ hưởng” có mặt còn hạn chế; quyền làm chủ của Nhân dân có nơi chưa được đảm bảo. Một số cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức thiếu gương mẫu chưa thực sự gần dân, tôn trọng dân, lắng nghe kịp thời giải quyết những kiến nghị liên quan đến quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của Nhân dân. Một số chính sách, pháp luật của Nhà nước được ban hành chưa sát với thực tiễn cuộc sống, khi thực hiện gây nhiều bức xúc trong Nhân dân. Bên cạnh đó, sự chống phá của các thế lực thù địch ngày càng diễn ra tinh vi, xảo quyệt nhằm phủ nhận vai trò lãnh đạo, cầm quyền của Đảng nhằm chia rẽ Nhân dân với Đảng, Nhà nước, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Do đó Nghị quyết Trung ương 8, khóa XIII của Đảng ra đời đã có một số nội dung cơ bản nhằm phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trong giai đoạn hiện nay. Quan điểm đó bao gồm những điểm mới cơ bản như sau:

            1. Những điểm mới trong quan điểm về “dân” nhìn từ Nghị quyết trung ương 8, khóa XIII của Đảng

            Thứ nhất, yếu tố “dân” là chủ thể

            Trên cơ sở kế thừa quan điểm trong các kỳ Đại hội Đảng trước đây “dân là gốc”: Tập trung nhấn mạnh ở sức mạnh to lớn, nguồn lực vô tận của Nhân dân; Nhân dân là nền tảng, chỗ dựa vững chắc của hệ thống chính trị, lực lượng rộng lớn trong mọi phong trào cách mạng, Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII của Đảng xác định yếu tố “Dân” là chủ thể. Tức là Đảng đặt Nhân dân ở vị trí trung tâm, là chủ thể trong chiến lược phát triển đất nước; sự lãnh đạo của Đảng phải hướng vào vị trí trung tâm là Nhân dân, phải khơi thông những nguồn lực và sự sáng tạo của Nhân dân, tạo sự chuyển động tích cực của Nhân dân. Với mục đích là lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu; dựa vào Nhân dân để xây dựng Đảng; củng cố và tăng cường niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa.

            Nghị quyết số 42-NQ/TW xác định mục tiêu tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới. Theo đó, chính sách xã hội là chính sách chăm lo cho con người, là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội. Xây dựng chính sách xã hội theo hướng tiến bộ, công bằng tất cả vì lợi ích của Nhân dân, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển đất nước, xây dựng con người Việt Nam toàn diện. Nâng cao phúc lợi xã hội toàn dân, đảm bảo mọi người được tiếp cận và hưởng thụ các dịch vụ phúc lợi cơ bản….

            Nghị quyết số 43-NQ/TW về tiếp tục phát huy truyền thống, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng phồn vinh, hạnh phúc khẳng định: Tăng cường nắm bắt tâm tư, nguyện vọng, chân thành lắng nghe ý kiến đóng góp của cử tri và Nhân dân.

Quang cảnh Hội nghị trực tuyến toàn quốc nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII tại điểm cầu Tỉnh ủy Quảng Bình

            Thứ hai yếu tố “dân” là trung tâm

           Trên tinh thần Đại hội lần thứ XIII của Đảng chỉ ra một cách ngắn gọn, cô đọng: “Xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ Nhân dân”, Nghị quyết trung ương 8, khóa XIII của Đảng xác định yếu tố “dân” là trung tâm, mọi chủ trương đường lối của Đảng đều hướng tới Nhân dân, vì Nhân dân phục vụ. Điểm mới của Nghị quyết đã xác định mối quan hệ biện chứng giữa vị trí Dân là trung tâm và vai trò Dân là chủ thể; đây là bước phát triển mới cả về tư duy lý luận và chỉ đạo thực tiễn so với vị trí nền tảng và vai trò làm chủ đã được nêu trong suốt tiến trình cách mạng đã qua.

             Nghị quyết số 43-NQ/TW của Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII của Đảng đã tăng cường phát huy yếu tố dân chủ xã hội chủ nghĩa, tiềm năng và sức sáng tạo của Nhân dân; phát huy quyền làm chủ của Nhân dân trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, tiến tới xây dựng cơ chế phù hợp để Nhân dân tham gia ý kiến vào quá trình hoạch định chính sách, quyết định những vấn đề lớn và quan trọng của đất nước, những vấn đề có liên quan mật thiết đến cuộc sống của người dân; nêu cao tinh thần cầu thị, tiếp thu, trách nhiệm thông tin, giải trình của các cơ quan nhà nước đối với những kiến nghị, đề xuất của Nhân dân theo quy định. Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân do Đảng lãnh đạo. Xây dựng, ban hành chính sách, pháp luật phải xuất phát từ yêu cầu, nguyện vọng, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân, bảo đảm phát huy quyền làm chủ của Nhân dân và giải quyết hài hoà lợi ích trong xã hội.

            Trong chuyên đề: "Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới", luôn quán triệt tinh thần giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, dựa vào dân, lấy "dân là gốc", khơi dậy, phát huy ý chí tự lực, tự cường, truyền thống văn hoá, yêu nước, sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng "thế trận lòng dân"; lấy "yên dân" là nhân tố quyết định mọi thắng lợi của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

            Thứ ba yếu tố “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”

           Quán triệt chủ trương “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” theo tinh thần  đại hội XIII của Đảng là một nội dung quan trọng và vô cùng ý nghĩa. Điều này cho thấy, Đảng ta luôn chú trọng đặt quyền lợi của người dân vào trung tâm các quyết sách, đường lối của mình với mục đích cuối cùng là người dân được thụ hưởng thành quả. Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII khi nói đến yếu tố dân thụ hưởng không phải chỉ đơn thuần là Đảng muốn hướng đến ý nghĩa sâu xa, bao quát, mà đó chính là việc thỏa mãn các lợi ích chính đáng, đa dạng trong xã hội của người dân, để biến lợi ích trở thành động lực cho sự phát triển. Đây là sự phát triển trong nhận thức của Đảng, là động lực hoàn thiện các chủ trương, đường lối của Đảng trong tiến trình phát triển, lãnh đạo đất nước. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: “… trong mọi công việc của Đảng và Nhà nước, phải luôn quán triệt sâu sắc quan điểm "dân là gốc"; thật sự tin tưởng, tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, kiên trì thực hiện phương châm "dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [ 1.tr27].

            Chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII khẳng định: Nhân dân là trung tâm, là chủ thể của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; mọi chủ trương, chính sách phải thực sự xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu.

Trung tướng Trần Võ Dũng, Bí thư Đảng ủy, Chính ủy Quân khu 4 thông báo nhanh kết quả hội nghị lần thứ tám, Ban chấp hành Trung ương khóa XIII. Ảnh Báo Quân khu IV          

            Nghị quyết số 43-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã khẳng định tiếp tục hoàn thiện và cụ thể hóa cơ chế “ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” gắn với phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”. Tổ chức tốt việc thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở trong tất cả các loại hình tổ chức và đơn vị.

            Mọi hoạt động của cơ quan nhà nước, của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức đều phải phục vụ Nhân dân; lấy ấm no và hạnh phúc của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu; kịp thời giải quyết các vấn đề liên quan trực tiếp đến đời sống Nhân dân, nhất là những vấn đề Nhân dân quan tâm, dư luận bức xúc; thực hiện đúng đắn chính sách dân tộc, tôn giáo.

            Tập trung phát triển kinh tế - xã hội, không ngừng cải thiện toàn diện đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân; khuyến khích làm giàu chính đáng; có cơ chế, chính sách bảo đảm sự công bằng, bình đẳng, cơ hội tiếp cận cho mỗi người dân trong quá trình phát triển, đóng góp cho sự phát triển đất nước và thụ hưởng thành quả phát triển. Chính quyền các cấp thực hiện tốt cơ chế phối hợp và bảo đảm các điều kiện để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và các hội quần chúng phản ánh tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân; giám sát và phản biện xã hội, tích cực tham gia quản lý nhà nước, góp ý xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; tuyên truyền, vận động Nhân dân đoàn kết, thi đua thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

            2. Một số giải pháp nhằm phát huy quyền làm chủ của Nhân dân theo tinh thần của Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII của Đảng

            Để quán triệt chủ trương “Dân là trung tâm”, “dân là chủ chủ thể”,“Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” theo tinh thần Nghị quyết trung ương 8 khóa XIII của Đảng, thời gian tới cần thực hiện tốt một số vấn đề sau:

           Một là, cần thống nhất nhận thức từ trên xuống dưới quan điểm “Dân là trung tâm”, “dân là chủ chủ thể”. Đảm bảo cơ chế “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” của Đảng.

           Đây là giải pháp có ý nghĩa then chốt, tác động trực tiếp đến nhận thức, thái độ, trách nhiệm của tất cả các cấp từ trung ương xuống cơ sở, định hướng hành động xây dựng; có tác dụng tích cực trong củng cố phát huy quyền làm chủ của Nhân dân. Để thống nhất cần phải tăng cường phát huy quyền làm chủ của Nhân dân; tạo điều kiện cho Nhân dân tham gia xây dựng, đánh giá chủ trương, chính sách của Trung ương và chính quyền các cấp ở địa phương, góp ý kiến điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện các chủ trương, chính sách cho phù hợp với thực tiễn.

           Gắn thực hiện phương châm với đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Nhân dân nhận thức đầy đủ, đúng đắn quyền làm chủ, vai trò chủ thể của mình, từ đó nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, tạo sự đồng thuận, ý thức tự giác thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.

            Hai là, bồi dưỡng, giáo dục, phẩm chất đạo đức cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức vì dân phục vụ.

           Cần xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức tinh gọn, với cơ cấu hợp lý, chuyên nghiệp, có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức tốt và đủ năng lực thi hành nhiệm vụ công vụ, tận tụy phục vụ sự nghiệp phát triển nhanh, bền vững đất nước, vì hạnh phúc của Nhân dân.

           Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay, phải lấy tiêu chí phục vụ lợi ích Nhân dân, hướng tới chân lý “Việc gì có lợi cho dân phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân phải hết sức tránh”[ 2, tr51]. Thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ, công chức để họ trở thành những công chức chuyên nghiệp, thạo việc, công tâm và từng bước hoàn thiện tiêu chuẩn đối với cán bộ, công chức phù hợp với vị trí việc làm nhằm bảo đảm chất lượng của đội ngũ cán bộ, công chức hiện nay. Giáo dục đội ngũ cán bộ, công chức phải gần dân, lắng nghe, tiếp thu và phản hồi ý kiến của Nhân dân để vừa nắm bắt tâm tư tình cảm của dân, vừa kịp thời điều chỉnh, bổ sung và hoàn thiện nền công vụ trọng dân. Có cơ chế “Khơi dậy tinh thần cống hiến vì đất nước, tạo động lực và áp lực để mọi cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, tận tụy phục vụ Nhân dân;... bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung”. [1, tr288 ] theo tinh thần Đại hội XIII của Đảng.

            Ba là, tiếp tục hoàn thiện các cơ chế chính sách sát với thực tiễn hơn trên tinh thần vì Nhân dân phục vụ.

           Cần hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách nhằm phát huy mạnh mẽ dân chủ xã hội chủ nghĩa, quyền làm chủ của Nhân dân; xây dựng hệ thống pháp luật đầy đủ, kịp thời, đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, lấy quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân, doanh nghiệp làm trọng tâm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo đảm yêu cầu phát triển nhanh, bền vững.

           Các chủ trương, chính sách, pháp luật phải tạo ra được sự thay đổi tích cực trong đời sống Nhân dân. Nội dung quy định trong văn bản pháp luật của Nhà nước cần có chế tài và các điều kiện bảo đảm thực thi nhất là các yếu tố “dân kiểm tra”, “dân giám sát”, “dân thụ hưởng”. Thước đo của dân thụ hưởng là đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân không ngừng cải thiện, là sự hài lòng của người dân qua thực hiện các chủ trương, chính sách. Cần có cách thức lấy sự hài lòng một cách thực chất, tránh hình thức.

           Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý là cơ sở xây dựng Chính phủ điện tử tiến tới Chính phủ số, nền kinh tế số và xã hội số. Nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật theo hướng khoa học, hiện đại, chuyên nghiệp. Nêu cao trách nhiệm người đứng đầu trong xây dựng pháp luật và thi hành pháp luật, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành. Đây vừa là xu thế khách quan, vừa là yêu cầu đòi hỏi cấp thiết trong thời đại 4.0 hiện nay nhằm xây dựng chính quyền phục vụ Nhân dân.

          Bốn là, chủ động nghiên cứu, dự báo đúng tình hình, có giải pháp phù hợp, kiên quyết đấu tranh, ngăn chặn các âm mưu chia rẽ Nhân dân với Đảng và Nhà nước, chống lại âm mưu diễn biến hòa bình của các thế lực thù địch, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

          Phát huy vai trò của quần chúng Nhân dân, xây dựng “thế trận lòng dân”, “thế trận quốc phòng toàn dân” gắn với “thế trận an ninh Nhân dân” vững chắc. Đấu tranh, ngăn chặn, xử lý nghiêm minh hoạt động lợi dụng “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng” để hoạt động tiêu cực, vi phạm pháp luật, chống phá; đưa đất nước vào giai đoạn phát triển mới trên con đường thực hiện mục tiêu Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc.

          Với nguyên tắc xuyên suốt: Lấy Dân làm trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực quan trọng nhất và là mục tiêu của trong chiến lược xây dựng và phát triển đất nước, Nghị quyết của Hội nghị Trung ương 8 khóa XIII của Đảng đã một lần nữa phản ánh rõ nét bản lĩnh, quyết tâm chính trị rất lớn của Đảng ta trước những vấn đề cấp bách và hơn hết đó là mục tiêu cao nhất luôn đặt người dân ở vị trí trung tâm trong mọi quyết sách. Nghị quyết đã một lần nữa đã phát huy quyền và trách nhiệm làm chủ, vai trò chủ thể của Nhân dân, kiên trì cụ thể hóa nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

 Ths Triết học Trương Thị Hoài, Giảng viên Khoa Lý luận cơ sở -Trường Chính trị Quảng Bình

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr 27-28, tr. 51, tr. 288  

2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 4, tr. 51

3. Nghị quyết số 42, 43, 45 và “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới" của Hội nghị Trung ương 8, khoá XIII của Đảng

4. http://mattran.org.vn/hoat-dong/bien-nghi-quyet-thanh-hien-thuc-moi-la-thanh-cong-thuc-te-cua-dai-hoi-39368.html