Với việc ban hành và triển khai thực hiện Luật Thi hành án dân sự (THADS) năm 2008, công tác THADS trên địa bàn tỉnh đã được cấp uỷ đảng, chính quyền địa phương quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi trong hoạt động THADS; nhận thức, trách nhiệm, sự đồng thuận của các cấp, các ngành, tổ chức và Nhân dân đối với công tác THADS, góp phần đảm bảo việc tổ chức thi hành bản án, quyết định có hiệu lực ngày càng hiệu quả, nhưng vẫn bảo đảm tính nhân văn trong hoạt động THADS, thể hiện bản chất của nền pháp chế xã hội chủ nghĩa. Các cơ quan THADS trong tỉnh đã có nhiều cố gắng khắc phục khó khăn, phấn đấu hoàn thành tốt các chỉ tiêu, nhiệm vụ được giao hằng năm.

Trong quá trình thực hiện công tác thi hành án, ngành Thi hành án dân sự tỉnh đã nhận được sự quan tâm của cấp ủy tỉnh, với việc Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã ban hành Công văn số 216-CV/TU ngày 08/3/2017 về việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp trong công tác THADS; Công văn số 121-CV/TU ngày 19/5/2021 về việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác THADS.

Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 542/KH-UBND ngày 03/4/2017 về triển khai thực hiện Chỉ thị số 05/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác THADS và Công văn số 216-CV/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy; Công văn số 1198/UBND-NCVX ngày 07/7/2021 về việc chỉ đạo, thực hiện công tác THADS, nhằm tăng cường công tác chỉ đạo, phối hợp trong THADS góp phần bảo đảm an ninh - chính trị; trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Những kết quả cơ bản

Cùng với việc tập trung tuyên truyền Luật THADS, các cơ quan THADS đã chú trọng tuyên truyền, phổ biến Luật Trách nhiệm bồi thường nhà nước năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành; Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 06/02/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường công tác THADS. Các cơ quan THADS đã thực hiện tốt quy chế dân chủ để bảo đảm sự lãnh đạo của cấp uỷ đảng; chấp hành nguyên tắc tập trung dân chủ, thực hiện chế độ thủ trưởng và phát huy tốt vai trò của các tổ chức đoàn thể; nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác THADS, đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ quản lý, điều hành, tạo sự chuyển biến tích cực trong công tác THADS trên địa bàn tỉnh.

Các tập thể và cá nhận nhận khen thưởng tại Hội nghị triển khai công tác năm 2023 (Nguồn: Trang thông tin điện tử Cục THADS tỉnh Quảng Bình)

Công tác đào tạo bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ tiếp tục được quan tâm thực hiện. Chất lượng đội ngũ công chức THADS ngày càng được nâng lên rõ rệt. Công tác quy hoạch các chức danh lãnh đạo, quản lý được thực hiện đúng quy định; chế độ, chính sách đối với công chức và người lao động tiêp tục được quan tâm; các phong trào thi đua được duy trì, phát triển và đổi mới cả nội dung lân hình thức.

Qua 14 năm tổ chức thi hành Luật THADS, tổ chức bộ máy, đội ngũ công chức THADS tỉnh Quảng Bình không ngừng được củng cố, kiện toàn cả về số lượng và chất lượng; cơ sở vật chất, trụ sở làm việc, kinh phí hoạt động được tăng cường. Nhờ đó, công tác THADS trên địa bàn tỉnh ngày càng chuyển biến tích cực, kết quả thi hành án về việc và tiền năm sau cao hơn năm trước, góp phần quan trọng trong việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và nhà nước; giữ vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội; tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Việc giải quyết các công việc thực hiện đúng theo quy trình, thủ tục do pháp luật quy định; đảm bảo sự công khai, minh bạch trong việc giải quyết thủ tục hành chính, phản ánh, kiến nghị của nhân dân, không có trường họp vi phạm xảy ra hậu quả phải dẫn đến bồi thường nhà nước.

Giai đoạn thực hiện Luật THADS năm 2008: Từ 2009 - 2014, bình quân mỗi năm số việc phải thi hành là 3.481 việc, tương ứng số tiền 47,419,543,000đ; giai đoạn thực hiện Luật THADS năm 2008 và Luật sửa đổi, bổ sung năm 2014 (từ 2015 - nay), bình quân mỗi năm số việc phải thi hành là 3.854 việc, tương ứng với số tiền 1,226,922,202,000đ. Từ năm 2009 đến nay, các cơ quan THADS đã tiếp nhận 492 đơn khiếu nại và 29 đơn tố cáo, đã giải quyết xong 100% đơn khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền và chuyển các đơn khiếu nại, tố cáo không thuộc thẩm quyền tới cơ quan khác có thẩm quyền giải quyết theo quy định.

Trong công tác kiềm tra, hằng năm, các cơ quan THADS đã ban hành Kế hoạch kiểm tra ngay từ đầu năm, trong đó tăng cường công tác kiểm tra theo thẩm quyền, kịp thời phát hiện, khắc phục và hạn chế các vi phạm, nhất là vi phạm trong kê biên, xử lý tài sản để thi hành án; nâng cao hiệu quả, chất lượng, kỹ năng giáo dục, thuyết phục trong công tác thi hành án và tiếp công dân; đẩy nhanh tiến độ, giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo bức xúc, kéo dài. Chú trọng công tác tự kiểm tra của các đơn vị THADS trong tỉnh; tăng cường kiểm tra đột xuất, phản ánh, đánh giá đúng tình hình, khách quan; kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm ngay từ cơ sở; kết hợp chặt chẽ giữa công tác kiểm tra theo kế hoạch với công tác kiểm tra đột xuất, đặc biệt đối với các địa bàn phức tạp, có lượng án lớn... Cục THADS tỉnh Quảng Bình đã thực hiện 149 cuộc kiểm tra trong toàn tỉnh.

Hội đồng nhân dân, Ủy ban mặt trận và các cơ quan Viện kiểm sát các cấp đã thực hiện công tác kiểm sát, giám sát thường xuyên hằng năm. Các kết luận giám sát, kiểm sát được các cơ quan THADS thực hiện theo đúng quy định. Có 37 cuộc giám sát và 140 cuộc kiểm sát tại cơ quan THADS toàn tỉnh.

Cục THADS tỉnh đã xây dựng và tổ chức ký kết các Quy chế phối hợp liên ngành với các cơ quan liên quan, hằng năm có đánh giá kết quả đạt được trong công tác phối hợp. Trong giai đoạn từ năm 2017-2023, các cơ quan THADS đã tổ chức 55 cuộc cưỡng chế có huy động lượng trong đó cấp huyện 45 cuộc; cấp tỉnh 15 cuộc. Đã phối hợp với Tòa án nhân dân trong việc cung cấp bản án, quyết định của Tòa án; phối hợp với Viện KSND trong việc cử người tham gia kiểm sát các cuộc cưỡng chế thi hành án có huy động lực lượng và tham gia giải quyết việc thi hành án; phối hợp với Tòa án, Viện kiểm sát nhân dân trong thống kê, rà soát án tuyên không rõ, khó thi hành.

Công tác phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội và một số ban, ngành có liên quan khác cơ bản kịp thời và thực hiện có hiệu quả. Thường xuyên phối hợp, liên hệ với Trại giam, Trại tạm giam, cơ quan Công an trong việc yêu cầu thi hành án đối với người phải thi hành án đang chấp hành án tại các trại giam, trại tạm giam để động viên, thuyết phục người phải thi hành án đang chấp hành hình phạt tù, thân nhân tự nguyện thi hành phần trách nhiệm dân sự trong bản án hình sự; phối hợp với Sở Tư pháp cấp giấy xác nhận đã thi hành xong nghĩa vụ THADS để cấp phiếu lý lịch tư pháp; phối hợp với cơ quan tài chính cùng cấp xử lý các tài sản tịch thu sung công đúng quy định của pháp luật; phối hợp với cơ quan Tài nguyên - Môi trường, Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất cùng cấp kịp thời ngăn chặn tình các trường họp tẩu tán tài sản nhằm trốn tránh việc thi hành án; phối hợp với Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất cung cấp thông tin, thu hồi, hủy bỏ, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất liên quan đến việc thi hành án.

Công tác cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin được quan tâm, thực hiện trong nhiều năm qua với mục tiêu nâng cao năng lực hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nước, tiếp tục nâng cao trách nhiệm của cán bộ, công chức hướng trọng tâm vào việc phục vụ Nhân dân, tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong chỉ đạo, điều hành và thực hiện tốt công tác phối hợp giữa các ngành, các cấp nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý trong các cơ quan hành chính Nhà nước. Đã giảm mạnh các hình thức nhận - gửi bằng văn bản giấy; giảm thời gian, kinh phí và công sức so với việc thực hiện văn bản giấy tờ...; hệ thống truyền hình trực tuyến giúp giảm chi phí và thòi gian trong công tác tổ chức hội nghị giữa Tổng cục THADS với các Cục THADS; đồng thời triển khai thực hiện các phần mềm liên quan: Phần mềm Thụ lý và thống kê thi hành án; phần mềm hỗ trợ trực tuyến thi hành án; phần mềm quản lý văn bản; các phần mềm kế toán nghiệp vụ, kế toán ngân sách; phần mềm về quản lý hồ sơ công chức...Giúp cho công việc quản lý, điều hành của các cơ quan THADS trong tỉnh được nhanh chóng, hiệu quả; 100% công chức được trang bị máy tính có kết nối mạng internet để làm việc; triển khai việc thực hiện ký số các văn bản theo yêu cầu của Tổng cục THADS.

Ban Chỉ đạo THADS hai cấp thường xuyên được kiện toàn và hoạt động có chiều sâu, giải quyết tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong phối hợp THADS ở địa phương. Ban Chỉ đạo THADS hai cấp đã thực hiện nghiêm túc vai trò, trách nhiệm, chế độ làm việc theo đúng quy định của Thông tư 05/2016/TTLT-BTP-BCA-TANDTC- VKSNDTC ngày 19/5/2016 quy định về hoạt động của Ban Chỉ đạo THADS; đã kịp thời chỉ đạo giải quyết các vụ việc THADS khó khăn, vướng mắc và cho ý kiến chỉ đạo giải quyết đối với từng vụ việc phức tạp trên địa bàn.

Một số tồn tại, hạn chế

Số việc còn phải thi hành chuyển sang kỳ sau qua các năm tuy có giảm nhưng vẫn còn cao. Đơn, thư khiếu nại, tố cáo về THADS vẫn còn nhiều. Một số vụ việc phức tạp kéo dài, dư luận quan tâm chưa được giải quyết dứt điểm. Số tiền có điều kiện chuyển kỳ sau còn nhiều, một số vụ việc có điều kiện thi hành nhưng chưa được được tổ chức thi hành dứt điểm. Một số vụ việc tồn đọng nhiều năm đến nay vẫn chưa giải quyết như vụ Nguyễn Thị Hòa, vụ Lợi - Lai ở Ba Đồn, vụ Đinh Minh Liêu ở Minh Hóa.

Kết quả thi hành các vụ việc có điều kiện trên 01 năm chưa đạt yêu cầu, nhất là các vụ việc liên quan đến các tổ chức tín dụng ngân hàng; công tác cưỡng chế giao tài sản đấu giá thành cho người mua trúng đấu giá còn chậm (vụ Nguyễn Thị Hòa), làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người mua trúng đấu giá.

Cơ cấu tổ chức tại một số cơ quan trong hệ thống tổ chức THADS chưa được sắp xếp hợp lý, biên chế chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, trình độ, năng lực của một bộ phận cán bộ, công chức chưa thực sự đồng đều, chưa theo kịp yêu cầu công tác chỉ đạo, điều hành; đội ngũ công chức ngành THADS còn thiếu, đặc biệt là số lượng chấp hành viên, thẩm tra viên.

Kinh phí, cơ sở vật chất và trang thiết bị làm việc đầu tư cho hệ thống THADS chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, đặc biệt là kho vật chứng chưa được xây dựng, vận hành đúng, đủ, bảo đảm an ninh, an toàn theo quy định. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động THADS nói chung vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu trong thời đại số hiện nay.

Chưa có cơ chế hữu hiệu để bảo đảm sự an toàn tính mạng, sức khỏe của chấp hành viên và gia đình trong khi thi hành công vụ, đặc biệt là đối với những vụ cưỡng chế khó khăn, phức tạp, đối tượng thi hành án chống đối, cản trở, đe doạ...

Trách nhiệm và sự phối hợp của một số cơ quan, đơn vị có liên quan trong công tác THADS ở một số địa phương vẫn còn chưa thật sự hiệu quả; phối hợp trong bảo vệ cưỡng chế có lúc chưa được kịp thời. Ban Chỉ đạo THADS một số nơi chưa phát huy được hết vai trò trong chỉ đạo công tác phối hợp trong THADS, chưa xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm trong công tác phối hợp nên chưa nâng cao được trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân được phân công phối hợp.

Nguyên nhân của những hạn chế, tồn tại nêu trên là do các nguyên nhân chủ yếu sau: Quy định của pháp luật còn bất cập của (chậm được sửa đổi, các văn bản dưới Luật chưa cụ thể hóa hết các điều luật để dễ áp dụng và thi hành trong thực tiễn; một số quy định của Luật THADS còn chưa phù họp để giải quyết các vấn đề phát sinh trên thực tiễn; một số Điều luật còn chung chung chưa cụ thể dẫn đến cách áp dụng pháp luật chưa thống nhất; có quy định mâu thuẫn, chồng chéo giữa Luật THADS và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan như Luật Đấu giá tài sản, Luật Trọng tài thương mại, Luật Đất đai...). Số việc và tiền phải thi hành ngày càng tăng, nhất là các vụ việc có giá trị phải thi hành lớn, tính chất phức tạp của từng vụ việc, đối tượng phải thi hành án, tài sản phải xử lý ngày càng khó khăn, không tự giác thi hành, thậm chí cản trở, chống đối việc thi hành án. Chất lượng, trách nhiệm của Chấp hành viên chưa cao, chưa đáp ứng được yêu câu nhiệm vụ. Công tác đào tạo bôi dưỡng cho đội ngũ chấp hành viên, công chức thi hành án chưa thường xuyên. Trách nhiệm và sự phối hợp của một số cơ quan, đơn vị có liên quan trong công tác THADS ở một số địa phương chưa cao; công tác bảo vệ cưỡng chế còn thiêu kịp thời. Cơ quan kiểm sát chủ yếu mới chú trọng kiểm sát việc tuân thử pháp luật của cơ quan THADS, Chấp hành viên mà chưa quan tâm thực hiện kiểm sát việc tuân thú pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong việc chấp hành THADS. Còn tình trạng Tòa án chậm chuyển giao bản án, vật chứng, tài liệu có liên quan cho cơ quan THADS; chưa kịp thời đính chính, giải thích bản án và trả lời các kiến nghị của cơ quan THADS theo thẩm quyền.

Chưa có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất giữa các cơ quan bảo vệ pháp luật trong việc xử lý các hành vi không chấp hành án, chống đối, cản trở việc thi hành án.

Vẫn có một số Chi cục trưởng và chấp hành viên chưa nhận thức đầy đủ về trách nhiệm được giao; công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành chưa thực sự sâu sát, hiệu quả; chưa chủ động, tích cực đề xuất tham mưu cho cấp ủy và chính quyền địa phương, Ban Chỉ đạo THADS trong chỉ đạo, lãnh đạo công tác THADS, nhất là các vụ án có giá trị lớn, có tính chất phức tạp. Công tác kiểm tra, tự kiểm tra chưa được chú trọng, việc thực hiện có nơi vẫn còn mang tính hình thức, chưa thật sự chất lượng.

Ý thức tuân thủ pháp luật, chấp hành bản án của người phải thi hành án, người được thi hành án và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan còn chưa cao, người phải thi hành án thường có tâm lý chống đối, không tự nguyện thi hành án; cản trở việc xác minh, kê biên... để thi hành án nhằm gây khó khăn cho việc xử lý tài sản... Bên cạnh đó, nhiều trường họp, người phải thi hành án cố tình khiếu nại, tổ cáo hoặc khiếu nại vượt cấp nhằm kéo dài thời gian giải quyết vụ việc; một số vụ việc qua xác minh phát hiện bản án có sai sót nhưng chậm được giải thích, đính chính hoặc Tòa án nhân dân không xem xét kiến nghị của cơ quan THADS dẫn đến vụ việc khó thi hành.

Giải pháp đặt ra cho công tác THADS trong thời gian tới

Thời gian tới, ngành Thi hành án dân sự tỉnh cần tập trung thi hành các vụ án trọng điểm, các vụ án có giá trị thi hành lớn, nâng cao hiệu quả thi hành án đối với những việc liên quan đến tín dụng, ngân hàng, nhất là các vụ việc có giá trị phải thi hành lớn (điển hình là vụ Công ty COSEVCO6). Nâng cao hiệu quả quản lý, phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành nhạy bén, kịp thời; phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu, thường xuyên bám sát địa bàn, lĩnh vực được phân công phụ trách theo phương châm “hướng về cơ sở” để thực sự gắn với thực tiễn nhằm chỉ đạo, tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc ở cơ sở.

Chủ động, tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, Ban chỉ đạo THADS các cấp về chỉ đạo phối hợp của các cơ quan có liên quan, các tổ chức, doanh nghiệp có liên quan và chính quyền địa phương cơ sở tích cực phối hợp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc để giải quyết dứt điếm các vụ việc có điều kiện thi hành. Nâng cao chất lượng công tác phân loại án, kiên quyết xử lý kỷ luật nghiêm đối với các cá nhân, đơn vị thực hiện việc phân loại án không chính xác để chạy theo thành tích, đồng thời bảo đảm tuân thủ nghiêm các quy định về trình tự, thủ tục thi hành án. Nâng cao chất lượng công tác chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ theo hướng sâu sát, cụ thể, xác định rõ trách nhiệm, thời gian hoàn thành; tuân thủ chặt chẽ Quy trình hướng dẫn nghiệp vụ.

Tiếp tục thực hiện tốt công tác tiếp công dân và giải quyết đom, thư khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền đúng thời hạn, đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Tiếp tục cải tiến công tác hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ theo hướng sâu sát, cụ thể và xác định rõ trách nhiệm, thời gian hoàn thành, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về chuyên môn nghiệp vụ. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho cán bộ và nhân dân. Tăng cường công tác vận động, thuyết phục để đương sự tự nguyện thi hành án nhàm hạn chế việc cưỡng chế thi hành án nhưng cũng kiên quyết áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với những trường hợp đương sự có điều kiện thi hành án nhưng cố tình trốn tránh trách nhiệm, chây ỳ, chống đối không chịu thi hành để đảm bảo sự nghiêm minh của pháp luật.

Phối hợp tốt với Trại giam, Trại tạm giam để thu tiền người phải THADS là phạm nhân. Rà soát, phân loại và phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp lập hồ sơ đề nghị Tòa án xét miễn, giảm đối với các khoản thu nộp ngân sách nhà nước khi có đủ điều kiện để xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án.

Tăng cường kỷ luật, kỷ cươmg trong các cơ quan THADS, chú trọng công tác giáo dục chính trị, tư tưởng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, ý thức trách nhiệm của đội ngũ công chức thi hành án, nhất là đối với đội ngũ lãnh đạo quản lý và chức danh tư pháp; xử lý nghiêm, kiên quyết thay thế những công chức nhũng nhiễu, gây phiền hà, vi phạm đạo đức, lối sống và chuyên môn, nghiệp vụ. Chú trọng công tác tự kiểm tra, kiểm tra nội bộ để kịp thời phát hiện và xử lý thật nghiêm các trường hợp sai phạm, gây phiền hà, nhũng nhiễu nhân dân, không để xảy ra tình trạng cán bộ vi phạm kỷ luật, vi phạm trình tự, thủ tục thi hành án. Tiếp tục thực hiện các quy định của pháp luật về phòng chống tham nhũng, tiêu cực; thực hiện nghiêm túc chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp của cán bộ, công chức, viên chức Ngành Tư pháp, chuẩn mực đạo đức chấp hành viên; phát huy dân chú và sức mạnh tập thể, tăng cường đoàn kết nội bộ trong từng cơ quan, đơn vị.

Thanh Minh (Phòng Nội chính)